İl sanayisinin gelişmesine
katkı ve düzenli bir yapılanma sağlamak amacıyla 1976
yılında inşaat faaliyetlerine başlanan Mardin Organize
Sanayi Bölgesi, 1992 yılında hizmete sunulmuştur. İlimiz
dahilinde sayıları bini aşan küçük imalat yerleri zaman
içinde sanayi alanındaki gelişmelerden etkilenerek
büyüyecektir.
MARDİN BORU SANAYİ ve TİC.A.Ş. |
|
Üretimden İhracata
|
Mardin’de gıda, taşa ve
toprağa dayalı inşaat, tarımsal makinalar, üretim makinaları,
kimyasal ürünler, dokuma-giyim sanayileri sosyo ekonomik
etki potansiyeli ve rekabet gücü yüksek sektörler
bulunmaktadır. Ekonomik faaliyetlerin geliştirilmesi ve
ekonomik yapının sanayileşme yönünde gerçekleşmesi ildeki
eksiklikleri ve işsizliği ortadan kaldırabilecektir.
TAŞA VE TOPRAĞA DAYALI
SANAYİ
|
MARTU
GAZBETON KİREÇ KUMTAŞI
(Temizin
Titizin Dostu) |
Mardin sanayinin ve
uluslararası ticarette öncüsü ve en yaygın olanı bu
sektördür. Bu sektörde 11 büyük fabrika mevcuttur. 7’si
faaliyette olan bu fabrikalarda: Çimento, klinker ve hazır
beton, gaz beton, beton boru, hazır kuru sıva alçı, kireç,
beton briket, tuğla, parke ve bordür taşı üretilmektedir.
İlde, bu sektörde üretilen
mamullerin büyük bir kısmı yurt dışına gönderilmektedir.
1985 yılından itibaren Mardin ve çevresinde kırsal alandan
kentlere doğru yoğun iç göçün başlaması özellikle şehir
merkezlerinde konut yapımını gündeme getirmiştir. İnşaat
sektörünün hız kazanması çimento, tuğla, kireç, mermer ve
boru tüketimini artırmıştır.
Çimento, Beton Boru ve
Tuğla
Mardin’de 1974 yılında bir
çimento fabrikası kurulmuştur. Tesiste yılda yaklaşık
770.000 ton çimento, 590.000 ton klinker, hazır beton
üretimi yapılmaktadır. Beton ve beton boru sanayi kolunda
Mardin’de iki işletme bulunmaktadır. Bu işletmelerde 65.0000
ton boru, 25.000 ton elyaflı çimento boru, 102.780 m³ hazır
beton, 200.000 m³, gaz beton üretilmektedir.
Mermer ve Karo
Organize ve
Sanayi Bölgesinde İki karo üretim tesisinde 3.000.000 ad/yıl
üretim yapılmaktadır.Ayrıca 120.000 m²/yıl mermer levha
üretim tesisi mevcuttur.Mermer, parke taşı ve bordür üretimi
yapacak iki tesis inşaat halindedir.
Kireç ve Alçı
Mardin’de 1975 yılında
üretime başlayan kireç fabrikasında 80.000 ton/yıl kireç
üretilmektedir. Mermer üretimi yapan tesislerden biri aynı
zamanda 1.440.000 ad/yıl kireç kumtaşı üretimi de
yapmaktadır. Alçı üretimi yapacak 1 tesis henüz inşaat
halindedir.
GIDA VE UN SANAYİ
Ekonomisi tarıma dayalı olan
ülkelerde gıda sanayi ekonomisinin devingenliği açısından
önem taşımakta ve bu nedenle tarihsel süreç içerisinde ilk
kurulan sektör konumundadır.
1932 yılında Mardin’de ikisi
merkezde diğeri Midyat’ta olan üç un fabrikası Teşviki
Sanayii Kanunu’ndan yararlanmıştır. Birkaç yıl sonra merkez
ilçede yılda 40’ar ton susam ve susam yağı işleyen iki
imalathane açılmıştır. Buralardaki mamüller ilin ihtiyacını
karşılamakla birlikte yakın illere de gönderilmekteydi. XIX.
Yüzyılda o dönemin ünlü şarabında kullanılan üzümlerin
yetiştirildiği bağlık ve bahçe ürünlerinin değerlendirildiği
Mardin’de çok sayıda şarap üretim yerleri vardı. Bu
potansiyelin sanayide kullanılması ise ilk defa 1980’li
yıllardan sonra Savur Dereiçi Şarap Fabrikasında olmuştur.
Burada üretilen şarapların dünyanın kabul gördüğü merkezlere
gönderildiği ve ödül aldığı bilinmektedir.
Ayrıca 1980’li yıllardan sonra
kırmızı mercimeğin işlenip paketlendiği, 1990’lı yıllardan
sonra ise yaklaşık 21.000 ton bulgur üreten üç tesis
faaliyete geçmiştir. Bu tesislerden birinde ayrıca nişasta
üretilmektedir.
Un, İrmik, Bisküvi, Bulgur
ve Makarna
Mardin’de eskiden beri her
ilçede un değirmenleri ve küçük çaplı un fabrikaları
mevcuttu. Günümüzde var olan teknolojiyi kullanarak un ve
irmik üreten 11 tesis, bulgur üreten 4 tesis, makarna
üreten 1 tesis, bisküvi, gofret vb. üreten 1 tesis
faaliyettedir.
Süt ve Süt Ürünleri
Yoğurt, peynir ve
tereyağı kırsal alanda ev ortamında yapılmaktaydı. Halen
Merkez, Derik ve Kızıltepe ilçelerinde üretilen peynir,
İstanbul, İzmir ve Mersin’e gönderilmektedir. Mazıdağı
ilçesinde peynir ve tereyağı üretimi yapan tesis, Kızıltepe
ilçesinde süt, peynir, yağ üretimi yapan fabrika vardır.
Yağ
Bu sanayi dalında bir fabrika tam üretimde,
diğeri kısmen üretimdedir.
Yem
Mardin ilinde yem sanayi dalında üç sanayi
kuruluşu bulunmaktadır. Bu tesislerde üretilen yem
genellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde bulunan
illerde tüketilmektedir.
METAL EŞYA, MAKİNE VE TEÇHİZAT SANAYİ
Mardin sanayiinde metal eşya makine ve
teçhizat sanayinin yeri önemlidir. Bu sektör, yeni olmakla
birlikte günümüzde hızlı gelişmesiyle dikkat çekmektedir.
1990 yılında kurulan LPG tüp imalatı yapan, tüp ve ev
aletleri üretim tesisiyle oluşmaya başlayan sektör, 1992
yılından itibaren çivi, klima, güneş kolektörleri, dikişli
borular, tarım makineleri, somun ve cıvataları, jant, motor
döküm parçaları, metal boruları ve kablo fabrikasının
kurulmasıyla günümüzde artarak gelişmesini devam
ettirmektedir. Bu sektör yapısı itibariyle son derece farklı
alt sektörlerden oluşmakta ve çok çeşitli mamülün üretimini
gerçekleştirmektedir.
METAL ANA SANAYİ
Metal ana sanayi ekonomiyi etkileme ve
yönlendirme gücü açısından kilit bir sanayi dalıdır. Bu
sektörde üretilen malların özellikle metal eşya üreten
sanayi kuruluşlarını girdi olarak kullanılması sektörün
önemini açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Bununla
birlikte inşaat sanayiinde metal ana sanayi ürünlerine büyük
bir gereksinim bulunmaktadır. Mardin ilinde dikişli boru
üreten bir işletmemiz vardır.
TEKSTİL
Tekstil sanayi, yüksek
istihdam hacmi ve aynı zamanda yarattığı katma değer
büyüklüğü bakımından önemli bir sektördür.
MS.1500’li yılların
başlarından beri Mardin yöresinde ev ve atölye tipi küçük
sanayi şeklinde bez üretimi yapılmakta idi.
El halıları:Merkez, Midyat
ilçesi ve Kızıltepe-Şenyurt Beldesinde dokunuyordu.
Halıcılığa bağlı iplik ve lif boyacılığı da yapılmaktaydı.
Midyat’ta ham bez dokuma ve dantel işlemeciliği ile tiftik
battaniye yapımı oldukça gelişmişti.
Ancak, modern sanayi tesislerinin kurulması bağlamında
Mardin’de ortaya çıkan ilk tekstil tesisleri iplik dokuma ve
çırçır kollarında olmuştur. Mardin Merkez ve çevresinde çok
yaygın olan ham bez dokuma atölyelerinin ve küçük sanayinin
iplik ihtiyacı ev veya atölye ortamında karşılanırdı.
Günümüzde özellikle son
yıllarda konfeksiyon ihracatının devlet tarafından teşvik
edilmesiyle birlikte Mardin’de dokuma sanayi, konfeksiyon
üretimine de yönelmiş ve bu alandaki tesislerin sayıları
gittikçe artmaya başlamıştır,
KİMYA VE PLASTİK ÜRÜNLERİ SANAYİ
Mardin’de gelişme gösteren
sektörlerden biri de kimya sanayisidir. 1987 yılında
Mazıdağı ilçesinde faaliyete başlayan fosfat konsantresi
üretimi yapan Etibank Fosfat İşletmesi üretimini giderek
azaltmıştır.
Bu sektörde faaliyet
gösteren 5 tesisten ikincisi 1980’lerden sonra krem deterjan
üretmeye başlamıştır. Bu tesiste yılda 3000 ton sıvı
deterjan üretilmektedir. Bir diğeri pamuk yağından sabun
imalatı yapmaktadır. Yakın tarihte faaliyete geçen tesis,
deterjan hammaddesi, sülfonik asit ve toz deterjan üretimi
yapacaktır.
ORMAN ÜRÜNLERİ VE MOBİLYA SANAYİ
Mardin’de orman ürünleri ve mobilya sanayi
yeterince gelişmemiştir. Genel olarak küçük atölyelerde
mobilyacılık yapılmaktadır. Bu sanayi sektöründe: Faaliyette
bulunan iki, yapımı devam eden bir tesisimiz vardır.
MARDİN YÖRESİNDEKİ BAŞLICA
KÜÇÜK SANAYİLER, TARIMSAL ÜRÜNLER
Baharat ve Kuruyemişçilik
Gıda sektöründe faaliyet gösteren 10’dan
fazla imalat yeri mevcuttur. Mardin’de en çok karabiber,
yenibahar, kişniş, tarçın ve kimyondan oluşan beş türlü
baharat kullanılmaktadır. Hemen hemen tüm etli yemeklerde
kullanılan baharatlar ayrı olarak da tüketilmektedir.
Kişnişin tamamının üretimi Mardin’de yapılmaktadır. Bununla
birlikte nane, mahlep, summak ve nar suyu üretimi ve
kullanımının da önemli yeri vardır.
Kuruyemiş atölyelerinde bıttım,
ceviz, badem, çekirdek işlenerek tüketime hazırlanır.
Mardin’de leblebiciliğin ayrı bir önemi vardır. Leblebi
imalat yerlerinde yaklaşık 70-80 ton nohut işlenerek
leblebiye dönüştürülür. Tuzlu ve tuzsuz olarak çeşitli
baharatlarla da tatlandırılan nohutlar beş defa kavrularak
çok lezzetli leblebi haline getirilir. Leblebi imalatında
tava ve kavurma makinaları kullanılır. Mardin’de ülkemizin
diğer bölgelerinden ayrıcalıklı olarak leblebi üretimini
özellikli kılan en temel unsurlar; iyi bir işçilik ve beş
kez kavrulma aşamasından geçmesidir.
Şekerleme ve Helva İmalatı
Bu alanda faaliyet gösteren 8
imalat yeri mevcuttur. Çok eski bir geçmişi olan helva ve
şeker(tarçınlı, badem, cevizli, susamlı) yoğun olarak kış
aylarında üretilmektedir. Yaklaşık 1 ton Mardin Pekmez
Helvası ve Mardin Ceviz Helvası üretilmektedir. Şekerli
Leblebi, Mardin Badem Şekeri ve az da olsa Anasonlu Şeker(İbzor)
üretilmektedir. Üretilen mamüller ülke geneline hatta yurt
dışına da gönderilmektedir.
Tıbbi Bitkiler
Tarihî, mimarisi ve yer
şekilleri bakımından değişik özellikler gösteren Mardin’in
doğal yapısı da önemlidir. Mardin ili otsu bitkiler, meyve
ağaçları ve orman ağaçları bakımından değişik türlerin
varlığı itibariyle zengindir. Bunun temel nedeni: Ova kesimi
ile dağ kesimi arasında yükselti farkının 600 metre
civarında olması ve iklim özelliklerinin yer yer değişiklik
göstermesidir.
Toprağın insana sunduğu tüm bitkileri zamana
göre çeşitli açılardan kullanmasını bilmiş olan insanoğlu,
hastalıklarının çaresini de, şifa beklentilerini de yine
aynı kaynakta aramıştır. Mardin, dağ ve ova kültürünü
beraber yaşayabildiği için tür zenginliği içinde bitkilerden
çokça faydalanmıştır. Geçmişten günümüze kullanılan şifalı
bitkiler: Mahlep, Ikşut, Haşişit’ıl hapta, Şehfit’il acuze,
Şaırı’c cıbbar, Hıyar’ıl ıhmar,(yaban salatalık), Afs(Mazı),
Irkı’s sus(meyan kökü), Sığd, Irk ıl Li’be, Gözdaşı, Ibzor(rezene),
Keten tohumu, Ter’uziye (Mardin Sakızı), Ciğde, Ayva
Yaprağı, Hılbe(Çemen), Oğulotu, Nınhe, Papatya, Ğıbbeze,
(Ebe gümeci), Gızbara(kişniş)... |